“ธาตุ” คำเดียว อาจมีความหมายได้ถึง 8 อย่าง

.......
เรื่องธาตุในโหราศาสตร์ไทยนั้น ถ้าจะบรรยายในที่นี้คงทำได้ยาก
เพราะเรื่องธาตุมีความยาวมาก เนื่องจากเป็นรากฐานสำคัญอย่าง หนึ่งของวิชาโหราศาสตร์ มานับพันปี แต่ในตำราที่เรานำมาใช้กันอยู่มีไม่ถึง 5 % บางตำราที่นำเอามากล่าวถึงอย่างจริงจังหน่อย ก็มีแค่ไม่เกิน 10% และยังซ่อนเอาไว้ เป็นท่อนๆ ต่อได้ยาก บางทีก็แกล้งทำให้เพี้ยนไปเพราะเป็นเคล็ดลับของวิชา ตำราเกี่ยวกับธาตุแท้ๆนั้นคงจะหายสาบสูญไปนานแล้ว เหลืออยู่เท่าที่ปรากฏในวิชาต่างๆ หากเอามารวมกันคงไม่เกิน 50% และมีความแตกต่างกัน เพราะถูกพัฒนามาคนละทาง สิ่งที่ผมจะอธิบายในที่นี้เป็นเค้าโครงที่มีประโยชน์มากที่สุดต่อความเข้าใจเรื่องธาตุ เพื่อนำมาใช้กับโหราศาสตร์ที่เราเรียนกันอยู่ แม้จะอธิบายได้ยาก เข้าใจยาก และอาจจะผิดแผกไปจากที่บางท่านรู้มาจากครูอาจารย์ บ้าง ก็เพราะเหตุผลข้างต้น

....พวกเรานักเรียนโหรส่วนใหญ่คงไม่เคยรู้ว่า คำว่า “ธาตุ” ในโหราศาสตร์ไทยที่เราเรียนกันนั้น
แท้ที่จริงไม่ใช่คำเดียวกันทั้งหมด เมื่อโบราณเอ่ยถึง “ธาตุ” คำเดียว อาจมีความหมายได้ถึง 8 อย่าง คือ

....หนึ่ง....พลังงานธาตุ
เริ่มต้นจากดวงอาทิตย์ ส่งเป็นแสงและความร้อน 80 %ให้แก่ดาวในจักรราศี (อีก 20% ส่งตรงให้โลก) ดาว กระจายพลังงานธาตุต่อไปอีก ถือเป็น ธาตุหยาบ คำว่าหยาบนี้ไม่ได้หมายถึง อณูหยาบ แต่หมายถึง เป็นธาตุที่ขาดการกลั่นกรองจากดวงดาว ดวงดาวจะใช้พลังงานธาตุก่อให้เกิดธาตุ อีก 2 อย่าง คือ เกษตรธาตุ และ ธาตุดาว

....สอง....เกษตรธาตุ
เป็นธาตุละเอียด เกิดจากพลังงานของธาตุหยาบ ถูกกลั่นกรองด้วยดาวในจักรราศี และถูกธรรมชาติเรียงเข้าสู่สมดุลย์ เป็นเกษตรในราศีต่างๆ

.....สาม....ธาตุดาว
ถือเป็นเกษตรธาตุชนิดหนึ่ง ที่เกิดจากการกลั่นกรองพลังงานธาตุของดาว
เป็นธาตุละเอียดที่จับตัวหนาแน่นกว่าเกษตรธาตุในราศี แต่ละธาตุดาว จะเหมือนเกษตรธาตุ ทำให้เราเรียกโดยรวบรัดว่า เป็น “เจ้าเรือน” แท้ที่จริงเป็นการสัมพันธ์ระหว่างธาตุที่เหมือนกันโดยกลไกเฉพาะของมัน ถ้าสมมุติเกษตรธาตุ เป็นแก้วใส่น้ำหวาน ธาตุดาวก็เหมือนก้อนน้ำตาลที่กลั่นตัวเป็นก้อนนุ่ม หรือ แข็ง และขอให้เข้าใจง่ายๆไว้ก่อนว่า เจ้าเรือน ไม่ได้สัมพันธ์ถึงเรือนเกษตรในทันที แต่ต้องใช้เวลาและเงื่อนไขในการเข้าถึงเรือน ธาตุดาวเมื่อเกิดขึ้นแล้วจะส่งผ่านเข้าดวงชะตาทางลัคนา

......สี่....สภาวะธาตุ
ไม่ใช่ตัวธาตุ แต่เป็นสภาพคุณสมบัติของธาตุ เช่น ดิน น้ำ ลม ไฟ ถ้าใช้สภาวะธาตุนี้ กับธาตุหยาบก็จะได้ชื่อว่า สภาวะธาตุหยาบ ได้แก่จักรราศี ในท้องฟ้า กับธาตุละเอียด ก็ได้ชื่อว่าสภาวะธาตุละเอียด บนโลก

......ห้า....วัตถุธาตุ
หมายถึง สสารวัตถุต่างๆโดยตรง เช่น ก้อนหิน น้ำ เหล็ก เมฆ อากาศ ฯลฯ

......หก....ธาตุดาวในดวงชะตา
เป็นธาตุดาวละเอียด พร้อม เกษตรธาตุ ที่ ส่งผ่านมาเข้าดวงชะตามาทางลัคนา มีอาทิตย์ จันทร์ อังคาร พุธ พฤหัส ศุกร์ เสาร์ เหมือนดาวในจักรวาล แต่ธาตุดาวในดวงชะตา ไม่ได้มาจากธาตุดาวในจักรวาลทั้งหมด ส่วนที่เหลือมาจากพลังงานธาตุของดวงอาทิตย์ และดวงจันทร์โดยตรง

......เจ็ด....ชีวะธาตุ
คือ ชีวิต ที่นำเข้าสู่ดวงชะตาทางลัคนา อย่างที่เล่าไว้ในกระทู้ข้อที่ หก เป็นเรื่องยาวอีกมาก

......แปด...วิญญาณธาตุ
เป็นเรื่องยาวอีกเรื่องหนึ่ง อธิบายตรงนี้ยาก

......ที่จริง ทุกหัวข้อ ก็เป็นเรื่องยาวทั้งนั้น ต้องปะติดปะต่อ เอาจากคัมภีร์วิชาต่างๆ
ส่วนใหญ่ในตำราโหราศาสตร์ทั่วไป จะใช้คำว่า “ธาตุ” เหมือนกันไปหมด
เกิดจากความจงใจที่จะดึงคำที่ประกอบคำว่าธาตุออกไป ผู้ที่ลอกตามมาข้างหลังมักไม่ทราบเรื่องนี้

แต่ถ้าเราสังเกตุบ้าง จะพบว่าความหมายไม่เหมือนกัน และวิธีใช้ก็แตกต่างกันด้วย
ถ้าเราทราบว่า คำว่าธาตุ คำใดหมายถึงอะไร ก็จะทราบคุณสมบัติของมัน และใช้ได้ถูกต้อง
และ เราจะทราบด้วยว่า มีตำราใด แกล้งเขียนดัดแปลงให้เพี้ยนไป
เพราะอยากเก็บความลับไว้เฉพาะตน